نوردهی برای تولید جوجه گوشتی
نوردهی برای تولید جوجه گوشتی
در اولین روزهای پرورش بیشتر پرورش دهنگان جوجه کشی اغلب به جوجه ها روشنایی دائم (24 ساعت) می دهند و به منظور عادت دادن آنها به تاریکی در هنگام قطع برق و جلوگیری از ایجاد استرس برنامه 23 ساعت روشنایی و یک ساعت خاموش را معمولا پس از روز اول اعمال می نمایند؛ این در حالی است که شدت نور را در تمام دوران پرورش ثابت نگاه می دارند. امروزه به دلیل نیاز به صرفه جویی در مصرف انرژی و انجام مطلاعات فراوان تاثیر نور بر رشد و عملکرد جوجه های گوشتی برنامه‌های نوری متناوب و با شدت رشد نور متغیر ارایه شده است. امروزه بررسی های فراوانی در مورد تاثیر نوردهی بر مصرف خوراک، بازدهی رشد، ضریب تبدیل خوراک، رفاه و آرامش جوجه‌های گوشتی انجام شده است که هدف اصلی آنها افزایش میزان عملکرد، بهبود زنده‌مانی و کاهش مشکلات مربوط به پا و آسیت است انجام و یا در حال بررسی است. در این مقاله ما نیز سعی داریم تا ضمن بررسی تاثیر نور بر عملکرد جوجه های گوشتی چند برنامه نوری را نیز معرفی کنیم تا مرغداران با توجه به شرایط سالن، منطقه و مدیریت خود بتوانند یکی از آنها را اجرا کنند.
دید در طیور
در مقایسه با انسان طیور چشم های بزرگتری دارند؛ به صورتی که وزن دو چشم در پرندگان از وزن مغز بیشتر است. مطالعه انجام شده نشان می دهد که تا حد زیادی طیور نزدیک بین هستند. این مشخصه به پرنده امکان می دهد تا اجسام نزدیک و دور را به طور همزمان در کانون دید خود به شکل یکسان و هم‌اندازه ببیند. در واقع طیور با جستجو برای مصرف خوراک، امکان حالت آماده باش و انجام عکس العمل را نیز دارا هستند.
انواع سیستم‌های نور در پرورش جوجه
الف- نور دائم
در سیستم نور دائم بسته به سالن گاهی از اوقات پرورش دهندگان جهت صرفه جویی در مصرف انرژی پس از 2-3 روز اول پرورش سعی بر استفاده از نور طبیعی در طول روز و روشنایی در شب دارند. باید متذکر شد که نور طبیعی به دلایل:
– عدم یکنواختی پخش در تمام نقاط سالن و ایجاد کانون نور در نقاط خاص
– متغیر بودن شدت نور در طول روز
– تحریک پرندگان و ایجاد استرس
– تاثیر مستقیم بر درجه حرارت سالن
نامرغوب‌ترین نوع برنامه‌ریزی نوری است.
معمولا برنامه نوری دائم بر دو نوع است:
1- نور دائم با شدت بالا
2- نور دائم با شدت ضعیف
در نور دائم با شدت بالا پرورش دهندگان پس از 24 الی 48 ساعت اولیه پرورش، شدت نور را به 4 وات در هر متر مربع رسانده و سپس با خاموشی یک ساعت در شب شدت نور را تا پایان دوره ثابت نگه می‌دارند. در این برنامه توصیه می‌شود هرگز شدت نور را افزایش ندهید، زیرا چشم طیور نمی تواند بعد از نور شدید روزانه به شدت نور پایین‌تر عادت کند. در روش نور دائم ضعیف بعد از 2 الی 5 روزگی سن جوجه، یک ساعت خاموشی و 23 ساعت روشنایی با شدت نور 5//1 وات در هر متر مربع به گله داده می‌شود و این برنامه تا پایان دوره پرورش ادامه می‌یابد.
ب- نور متناوب
سیستم نوری متناوب خود به دو روش اجرا می‌شود:
1- نور ضعیف متناوب و یکسان
2- نور ضعیف متناوب و متغیر
در روش اول معمولا بعد از سن 5 روزگی با استفاده از یکی از برنامه‌های نوری که در جداول زیر آمده است شدت نور در تمام طول دوره پرورش به ا الی 5/1 وات در هر متر مربع می‌رسد ولی در روش دوم پس از سن 5 الی 7 روزگی شدت نور از 3 الی 4 وات در هر متر مربع معمولا به صورت کاهشی تا پایان دوره به 1 الی 5/1 وات می رسد. اجرای هرکدام از روش ها و سیستم‌های نور فوق بستگی به دانش فنی و قدرت مدیریت، وضعیت سالن، فصل و زمان پرورش، شکل دادن مصرفی (آردی یا پلت) و شرایط عمومی گله دارد. باید توجه داشت هنگام استفاده از نور متناوب دانخوری و آبخوری بیشتری در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. در این روش توصیه بر افزایش حداقل 40-50 درصد آبخوری و دانخوری در کل سالن است.
رنگ نور
رنک نور در میزان عملکرد جوجه‌های گوشتی می‌تواند تاثیرگذار باشد. پرندکان قادرند طیف‌هایی از اشعه نوری قرمز نارنجی زرد و احتمالا آبی را ببینند، که این مسئله بیشتر به خاطر عبور بعضی از اشعه های کوتاه‌تر نوری نطیر سبز، آبی و بنفش از شبکیه‌ی چشم طیور می‌باشد. در جدول زیر رابطه بین رنگ نور و بعضی از عوامل تولید آورده شده است. گرچه در بیشتر اوقات این ارتباطات بسیار کم است.
با توجه به تحقیقات ارائه شده در پرورش جوجه‌های گوشتی طی دوران پرورش بهتر است از سیستم‌های نوری استفاده شود که بتوان ترکیبی از نورهای زرد، سبز و آبی استفاده نمود. از آنجا که طول موج آبی در حداقل‌های دامنه نورهای مرئی قرار گرفته است، توصیه مشود از سن 1 الی 10 روزگی و برای رسیدن طیور به آبخوری و دانخوری از نور سبز و زرد و در ادامه از ترکیب نور سبز و آبی یا سبز و زرد تا پایان دوران پرورش استفاده شود.
مزایای استفاده از این ترکیب رنگ به شرح زیر است:
– افزایش رشد بهتر
– کاهش استرس
– بهبود ضریب تبدیل غذایی
– کاهش احتمال کانی بالیسم و تلفات ناشی از آن
انواع برنامه‌های نور متناوب جوجه‌های گوشتی
برنامه نوری شماره 1 در جوجه‌های گوشتی
برنامه نوری شماره 2 در جوجه‌های گوشتی
برنامه نوری شماره 3 در جوجه‌های گوشتی
برنامه نوری شماره 4 در جوجه‌های گوشتی
برنامه نوری شماره 5 در جوجه‌های گوشتی
در این مقاله سعی داریم تاثیر شدت و مدت نور را بر صفات مهم اقتصادی جوجه گوشتی شامل مصرف خوراک، افزایش وزن، حذف و تلفات، بازده خوراک (ضریب تبدیل) و نهایتا راندمان اقتصادی تولید را بررسی نماییم.
نحوه محاسبه تعداد لامپ‌های مورد نیاز در سالن:
به منظور محاسبه تعداد لامپ‌های مورد نیاز در یک سالن جوجه گوشتی می‌توان از فرمول زیر استفاده نمود:
جهت محایبه ضریب k بر اساس جدول زیر عمل نمایید:
به عنوان مثال می‌خواهیم برای سالنی با ابعاد 60X15 متر که لامپ‌های 60 واتی استفاده می‌نماید، برای ابتدای دوره‌ی پرورش که نور با شدت 20 لوکس نیاز داریم، تعداد لامپ‌ها را مشخص نماییم.
برای این کار:
ضریب 5=k تعداد لامپ=15x
بنابر این برای این سالن، حداکثر به تعداد 60 لامپ 60 وات برای اوایل دوره‌ی پرورشی نیاز داریم. لازم به ذکر است که این تعداد لامپ برای زمانی است که لامپ‌ها فاقد انعکاس دهنده باشند. در صورتی که لامپ‌ها دارای انعکاس دهنده باشند، تعداد لامپ‌ها حداقل 30 درصد کاهش می‌یابد.
تاثیر طول روشنایی بر مصرف خوراک و رشد
علت اصلی استفاده از روشنایی دائمی و یا 23 ساعت روشنایی و یک ساعت خاموشی با شدت روشنایی زیاد در جوجه گوشتی، حداکثر کردن مصرف خوراک و افزایش وزن جوجه گوشتی است.
در بررسی‌های انجام شده، نشان داده شده است که پرندگانی که از نور دائم نسبت به نور متغیر استفاده کرده اند، خوراک بیشتر مصرف و درصد رشد بیشتری داشته‌اند. این میزان رشد تا سن21 روزگی بیشتر نمایان بوده است.
تاثیر طول روشنایی بر شمار مرگ و میر و حذف و ضریب تبدیل خوراک
تحقیقات نشان داده است که شمار مرگ و میر کل (تلفات و حذف) و شیوع سندرم مرگ ناگهانی (سکته) و مشکلات پا با افزایش طول و شدت روشنایی افزایش می‌یابد و شدت تلفات گله خصوصا پس از سن 25 روزگی رو به افزایش یافته است به طوریکه گاهی این تفاوت‌ها به 5 الی 10 درصد هم می‌رسد. با توجه به مصرف خوراک بیشتر و تلفات طیور خصوصا بعد از 25 روزگی که وزن جوجه به بیش از 1000 گرم می‌رسد، ضریب تبدیل خوراک در جوجه‌هایی که از طول روشنایی کامل استفاده کرده‌اند نسبت به گروه استفاده کننده از نور متناوب افزایش چشمگیری داشته است.
تاثیر طول روشنایی بر بازدهی اقتصادی تولید
توسعه اسکلتی و رشد اندام درونی(قلب، کبد، دستگاه گوارش و …) از اهداف مهم در اعمال برنامه‌های نوری خصوصا برنامه‌های نور متناوب است.
رشد سریع جوجه‌های گوشتی، امکان ایجاد بیماری‌های متابولیکی را افزایش می‌دهد. جهت مقابله با این بیماری‌ها و جلوگیری از سندرم مرگ ناگهانی و بروز مشکلات اسکلتی، خصوصا پا، متخصصین پرورش جوجه‌های گوشتی سعی دارند با اعمال برنامه‌های مدیریتی (برنامه‌های نوری، تغذیه‌ای و…) درصد حذف و تلفات ناشی از بروز بیماری‌های متابولیکی را کاهش دهند.
کاهش درصد حذف و تلفات و کاهش میزان خوراک مصرفی و نهایتا کاهش ضریب تبدیل غذایی از عوامل موثر بازده اقتصادی در جوجه‌های گوشتی است.
بیشتر جوجه‌هایی که تحت برنامه‌های نوری متناوب قرار گرفته‌اند در مقایسه با جوجه‌هایی که از برنامه‌های نوری دائم استفاده کرده‌اند پاسخ ایمنی بهتری داده‌اند. همچنین به دلیل مصرف اکسیژن و تولید حرارت طی دوره تاریکی شمار مرگ و میر ناشی از تجمع مایع در حفره‌ی پریکارد کمتر بود. ایجاد برنامه‌ی نوری متناوب این امکان را برای پرنده ایجاد می‌نماید که با استراحت و مصرف کمتر انرژی افزایش راندمان تولید گوشت بهتری خصوصا در فصول گرم را داشته باشند. مصرف خوراک، شدت و مدت روشنایی، تحرک پرنده، کمیت و کیفیت خوراک همه از عوامل ایجاد حرارت محیطی و درونی در پرنده است که ایجاد برنامه‌های خاموشی متناوب می‌تواند در کاهش این حرارت تاثیر گذار باشد.
نتیجه‌گیری
توصیه می‌شود مدیران واحدهای پرورش جوجه گوشتی با توجه به شرایط سالن، شرایط محیطی، نوع دان مصرفی برای استفاده حداکثر بازدهی طیور یکی از برنامه‌های نور متداول متناوب استفاده نمایند. برای انجام این برنامه بهتر است با متخصصین پرورش طیور مشاوره‌ی لازم را داشته باشند
