نقش پروتئينها در جيره طيور

نقش پروتئينها در جيره طيور

نقش پروتئينها در جيره طيور

سر فصلها

پروتئينها (Proteins)

• پروتئينها و اسيد آمينه
• طبقه بندى پروتئينها : پروتئينهاى کروى ، پروتئينهاى ريشه اى ، پروتئينهاى مرکب
• تقسيم بندى پروتئينها از نظر منشأ و منبع : گياهى و حيوانى
• ساختمان شيميايى اسيدهاى آمينه و پروتئينها
• ساختمان پروتئين و پروتئين سازى
• خواص پروتئينها و اسيدهاى آمينه
• تجزيه اسيدهاى آمينه
• هضم و جذب پروتئينها تعادل نيتروژن
• مقايسه پروتئينهاى گياهى و حيوانى در تغذيه طيور
• گياهان به عنوان منابع اصلى پروتئينها
• نيازحيوان به اسيدهاى آمينه (احتياجات اسيد آمينه اى مرغ )
• عوامل مؤثر بر احتياجات اسيدآمينه اى
• اسيدهاى آمينه مصنوعى
• اثر ازدياد اسيدهاى آمينه در جيره
• ارزش بيولوژيک پروتئين براى مرغ
• تغذيه پروتئين و اسيدهاى آمينه در طيور
• تنظيم ميزان پروتئين جيره در رابطه با انرژى آن
• پروتئينها و خاصيت جوجه درآورى
• عوارض و علائم ازدياد و کمبود پروتئين يا اسيدهاى آمينه ضرورى
• احتياجات روزانه پروتئين جوجه هاى در حال رشد
• احتياجات روزانه پروتئين و اسيدهاى آمينه به کمک مقادير ذخيره شده يا استفاده شده توسط مرغ در روز
• احتياجات پروتئينى نيمچه هاى در حال رشد لگهورن سفيد
• احتياجات پروتئينى مرغان تخمگذار و اثرات فاکتورها جهت مصرف خوراک و پروتئين مورد نياز
• دلايل ممکن براى پايين آمردن راندمان استفاده از پروتئين بوسيله مرغان تخمگذار
• احتياجات روزانه پروتئين يک مرغ لگهورن تاج ساده در دو مرحله تخمگذارى
• احتياجات اسيد آمينه اى جيره هاى جوجه گوشتى
• احتياجات اسيد آمينه اى مرغ
• پروتئين در جيره هاى جوجه هاى گوشتى
• احتياجات اسيدآمينه اى مرغ

 

 

مقدمه:پروتئينها واسيدهاى آمينه 

نام پروتئين از کلمه يونانى پروتيوز ، به معنى اول يا اهميت اوليه ، توسط برزليوس پيشنهاد شد . اين کلمه ، کلمه مناسبى است زيرا اين ترکيب پيچيده ، مرکب از اسيدهاى آمينه در تمام سلولها يافت شده و در اغلب واکنشهاى شيميايى حياتى موجود در سوخت و ساز گياه و حيوان دخالت دارد .گرچه غالباً به تمام پروتئينهاى يک حيوان يا ماده غذايى روى هم رفته پروتئين گفته ميشود هر پروتئينى با پروتئينهاى ديگر متفاوت است . توالى خاص اسيدهاى آمينه و چگونگى ارتباط رشته هاى آنها به يکديگر ، خصوصيات فيزيکى و شيميايى هر پروتئين و در نتيجه عمل بيولوژيکى آن را مشخص مى سازد .قسمتهاى مهم بافتهاى نرم بدن مثل ماهيچه ها ، بافتهاى پيوندى ، کولاژن ، پوست ، مو ، سم ، پرها ، ناخنها و قسمتهاى شاخيمنقار در پرندگان را پروتئين تشکيل مى دهند .  پروتئينهاى خون چون آلبومينها و گلوبولينها که در تنظيم فشار اسنرى دخالت دارند منبعى از اسيدهاى آمينه اند و وظايف متعدد ديگرى را به عهده دارند .فيبر ليوژن و ترومبو پلاستين و تعــداد ديگرى از پروتئينها در انعقـــاد خون دخالت دارند پروتئينهاى مرکب خون مثل هموگلوبين عمل انتقال اکسيژن به سلولها را بر عهده دارند و ليپو پروتئينها عمل انتقال ويتامينهاى محلول در چربى و نيز ساير مواد واسطه چربى را انجام مى دهند . به علاوه ليپو پروتئينها از اجزاى اصلى غشاى سلولى هستند . ساير پروتئينهاى مرکب ، مثل نوکلئو پروتئينها و گليکو پروتئينها و آنزيمها در ساسر بدن پراکنده اند .

غشاى زرده تخم مرغ يک فسفر پروتئين است .

1-    پروتئينها Proteins :

از نظر ساختمان شيميايى پروتئينها از ازت ، کربن ، هيدروژن ، اکسيژن و گوگرد تشکيل شده اند در عده اى از پروتئينها علاوه بر عناصر فوق فسفر هم وجود دارد . مشخص کننده پروتئينها وجود ازت است بطور متوسط 16% از پروتئينها را ازت تشکيل مى دهد اين امر از نظر تعيين درصد پروتئين مواد غذايى در ترکيبـــات شيميايى کمـک مى کند بدين ترتيب کــه ابتدا با روشهــاى شيميايى مقدار ازت مواد غذايى را بدست مى آورندو بعد در مضرب 25/6 ضرب مى کنند .

25/6 = 16 ÷100 نتيجه بدست آمده مقدار پروتئين خام را نشان مى دهد . اين روش اندازه گيرى براى تعيين پروتئين حقيقى کافى نيست زيرا بعضى از پروتئينها در حدود 4/13 درصد ازت و بعضى داراى مقدار بيشترى در حدود 3/19 درصد ميباشد . پروتئينها از ترکيبات ساده اى بنام اسيد آمينه تشکيل شده اند . تعداد اسيدآمينه هايى که تا کنون ساخته شده است 35 عدد ميباشد که ساختمان شيميايى 24- 23 عدد آن بطور قطع مشخص شده است . هر پروتئين از تعدادى اسيد آمينه تشکيل شده است بطوريکه امکان ندارد تمام اسيد آمينه ها در يک پروتئين واحد جمع شوند .

 

 

 

 

از نظر تغذيه طيور اسيد آمينه ها به سه دسته تقسيم ميشوند:

• دسته اى که طيور براى تغذيه احتياجى به آنها ندارند مانند آلانين و اسپارتيک اسيد و هيدروکسى پرولين و سرين
• دسته اى که دربعضى شرايط مثلا ً هنگام جمع آورى تخم مرغ جوجه کشى مورد احتياج طيور است مانند تيروزين ، پرولين ، اسيد گلوتاميک ، گليسين و سيستين
• دسته اى که وجود آنها براى تغذيه طيور کاملا ً ضرورى است و طيور قادر به ساختن آنها در بدن نيستند به اين دسته اسيدآمينه هاى اساسى مى گويند مانند ميتونين ، ليزين ، ايزولوسين ، لوسين ، هيستيدين ، آرژنين ، والين ، تريپتوفان ، ترونين ، فنيل آلانين ، گليسين ، تيروزين و سيستئين در گذشته افزايش ميزان پروتئين جيره در هنگام تنش گرمايى يک امرى عادى بود اين عمل درپاسخ به کاهش مصرف خوراک انجام شد و بدين وسيله پروتئين جيره جهت حفظ ميزان دريافت پروتئين خام در حد 17 گرم به ازاى هر پرنده در روز تنظيم ميشد . اکنون مشخص شده است که چنين تعديلهايى ممکن است مضر باشند . فرآيند متابوسيم مواد مغذى در بدن داراى بازدهى 100 درصد نبوده ومقدارى گرما در نتيجه آن توليد مى گردد .

متأسفانه پروتئين در اين مورد کم بازده ترين ماده مغذى است و در نتيجه مصرف آن ، گرماى نسبتاً بيشترى توليد مى گردد .اين گرماى اضافى ممکن است فشار زيادى را بر مکانيسم هاى دفع حرارتى بدن ( نفس نفس زدن ، گردش خون ) وارد کند . بنابراين با توجه به اينکه استفاده از پروتئين خام بيشتر ممکن است مضر باشد حفظ ميزان دريافت پروتئين در شرايطى که مصرف خوراک کاهش مى يابد بسيار مشکل به نظر مى رسد . بنابراين توصيه عمومى استفاده از ميتونين و ليزين مصنوعى است بطوريکه ميزان دريافت روزانه آنها به ترتيب در حد تقريبى 360 و 720 ميلى گرم حفظ شود.

 

• پروتئين و اسيد آمينه هاى جيره :

اخيراً به تأثير پروتئين جيره در بروز ناهنجاريهاى پا توجه زيادى شده است . سابقاً بروز معايب پا متعاقب تغذيه با جيره هاى کم پروتئين به کاهش سرعت رشد اوليه نسبت داده ميشد .هرچند که يافته هاى امروزى نشان داده است که ناهنجاريهاى پا به شرايط پيچيده ترى مانند تداخل مواد مغذى مربوط ميشود . در اين رابطه مازاد پروتئين مصرفى باعث يک نوع تنش ميشود که به صورت بزرگ شدن اندازه غده فوق کليوى خودنمايى مى کند . جيره غذايى حاوى پروتئين زياد در متابوليسم اسيد فوليک ايجاد اختلال نموده و سبب افزايش ناهنجاريهاى پا ميشود . هرچند که در مطالعات اخير بااستفاده از جيره هاى ناکافى از نظر اسيد فوليک قادر به نشان دادن اثر آن با جيره حاوى 22 در مقايسه با 30 درصد پروتئين نبوده اند در مطالعه عوامل مؤثر بر رشد استخوانها در گله هاى مادر گوشتى و لگهورن نشان داده شده است که رشد اوليه استخوانها کمتر تحت تأثير مکملهاى معدنى و ويتامينها قرار مى گيرد در صورتيکه طول استخوان پا و استخوان جناغ با استفاده از جيره هاى حاوى پروتئين بالا مى تواند افزايش يابد ( 22 درصد در مقابل 16 درصد پروتئين خام ) . همچنين ممکن است نسبت اسيد آمينه ها به مواد ازته غير پروتئينى نيز در تشکيل مواد آلى استخوانها اهميت داشته باشد . دليل اين ادعا نتايجى است که از پيش جيره هاى خالص و يا حاوى اسيد آمينه هاى صنعتى بدست آمده است . در برخى مواقع پيچ خوردگى گردن در گله هاى مادر بويژه خروس مشاهده شده است که ممکن است به واسطه اختلال در متابوليسم اسيدهاى آمينه باشد اين عارضه صرفاً يک اختلال اسکلتى محسوب نشده بلکه با متابوليسم نياسين يا تريپتوفان در ارتباط ميباشد .اين ضايعه در دوره تفريخ تخم به علت کشيدگى بيشترعضلات يک طرف گردن آغاز شده و همراه با فشار وارده از آمينيون نهايتاً سبب غير طبيعى شدن استخوانهاى گردن ميشود.جيره هاى غذايى فقير از نظر پروتئين و يا ساير مواد مغذى ضرورى موجب کاهش سرعت رشد ميشوند . تمام پرندگان يک گله داراى احتيجات غذايى کاملا ً مشابهى نيستند براى مثال کاهش متيونين جيره به ميزان 25 درصد موجب کاهش قابل ملاحظه ميانگين وزن گله ميشود . ولى متأسفانه آن تعداد از مرغان گله که از نظر توارثى به متيونينبيشترى نياز دارند وزن بسيار کمى خواهند داشت و آنهايى که داراى احتياجات متيونين پايينى هستند کمتـــر تحت تـــأثير چنين جيره هايى قــــرار مى گيرند و يا با سرعت طبيعى رشد مى نمايند .روش معقول براى پرورش جوجه ها با رشد اوليه بسيار آهسته ترى آغاز ميشود ، برنامه محدوديت غذايى متعاقب آن مشکلات کمترى به همراه داشته و بنا براين تنش کمترى نيزايجاد ميشود . مطالعات نشان داده است که تغذيه نيمچه هاى مادر با جيره غذايى حاوى مقادير خيلى کم پروتئين( 15-13 درصد) در هفته هاى اول زندگى به کنترل رشد کمک خواهد کرد . معمولاً در گله هاى تجارى سطوح پايين پروتئين در حدود 13 تا 14 درصد توصيه نميشود زيرا متعادل نمودن اسيد آمينه ها بسيار دشوار شده ، پر درآورى تحت تأثير قرار گرفته و در برخى موارد تهيه اين جيره ها در مقايسه با جيره هاى با محدوديت کمتر پروتئين هزينه بيشترى خواهد داشت به هر حال هيچگونه مشکلى در استفاده از جيره هاى پيش دان حاوى 15 تا 16 درصد پروتئين ملاحضه نميشود . اگر جيره هاى کم پروتئين بعنوان پيش دان مورد استفاده قرار گيرند انتظارميرود نيمچه هاى چاق ترى در سن 3 تا 5 هفتگى حاصل شوند کاهش سرعت رشد بر اثربکارگيرى جيره هاى حاوى پروتئين پايين تر منجر به کاهش طول ساق پا شده است .

 

• طبقه بندى پروتئين ها :

اگر چه تمام پروتئين ها از اسيد آمينه ساخته شده اند ، ترتيب قرار گرفتن اسيدهاى آمينه در ساختمان پروتئينهاى موجود در طبيعت متفاوتند و اين اختلافات است که خصوصيات تک تک پروتئينها رامشخص مى کند . به هر حال گاهى پروتئينها را بر اساس محلول بودن آنها درآب ، در محلول نمکى ، دراسيدها و بازها و اتانول تقسيم بنديمى کنند .همچنين در طبقه بندى پروتئينها سعى شده که شکل و ترکيب شيميايى پروتئينها در نظر گرفته شود ، اگر چه مشخص کردن ترکيب شيميايى پروتئينى  نيازمند اطلاعات بيشترى در مورد ترتيب قرار گرفتن اسيدهاى آمينه در مولکول پروتئين است .

 

1. پروتئينهاى کروى :

الف )آلبومينها :  پروتئينهاى محلول در آب هستند که در مقابل حرارت منعقد ميشوند مثل آلبومين تخم مرغ .

ب) گلوبولينها : پروتئينهاى غير محلول در آبند يا خيلى کم حل ميشوند ولى در محلولهاى رقيق نمکهاى خنثى مثل نمک طعام که از ترکيب بازهاى قوى يا اسيدهاى قوى تشکيل شده است حل ميشوند .

گلوبولينها بوسيله حرارت منعقد ميشوند ممکن است توسط محلولهاى 5 تا 10 درصد نمک طعام از بافتهاى گياهى يا حيوانى جدا شوند و سپس بوسيله رقيق کردن با آب خالص رسوب داده شوند .

 

ج ) گلوتلينها : غير محلول در آب و حلالهاى خنثى هستند ولى در حلالهاى رقيق اسيدى و بازى محلولند مانند گلوتين گندم و ذرت .

 

د) گليادينها يا پرولامينها : در اتانول 70 تا 80 درصد محلول هستند ولى در آب ، الکلهاى مطلق و حلالهاى خنثى حل نميشوند ازانواع آن زئين ذرت و گندم .

 

هـ ) هيستونها : محلول در آب و غير محلول در در محلول آمونياک رقيق هستند جهت رسوب ساير پروتئينهاى محلول از          آنها استفاده ميشود . که همراه با اين پروتئينها منعقد ميشود و در اسيدهاى رقيق حل مى گردند ازجمله خصوصيات آنها دارا بودن اسيد آمينه هاى بازى است .

 

و ) پروتامينها : پروتئينهايى هستند که وزن مولکولى آنها کم است اما مقادير فراوانى اسيد آمينه باز دارند و از اين جهت مشابه هيستونها هستند . در آب محلول هستند ، بوسيله حرارت منعقد نميشوند و با اسيدهاى معدنى نمکهاى پايدارى را تشکيل مى دهند .

 

2. پروتئينهاى ريشه اى :

–  کولاژنها : پروتئينهاى اصلى موجود در بافتهاى پيوندى هستند کولاژنها حدود يک دوم کل پروتئينهاى بدن را تشکيل مى دهند ، در آب غير محلولند و در مقابل آنزيمهاى گوارشى مقاوم هستند ولى بوسيله جوشاندن در آب يا در اسيدها يا بازهاى رقيق به آسانى به ژلاتينهاى قابل هضم و محلول تغيير مى يابند .

– آلاستين ها : پروتئينهاى بافتهاى کشدار و ارتجاعى مثل سرخرگها و مفصلها هستند اگر چه مشابه کولاژن هستند ولى به ژلاتين تبديل نمى شوند .

– کراتين ها : پر ، مو ، منقار ، پنجه ها و شاخها داراى اين دسته از پروتئين ها هستند . اين پروتئينها بسيار نامحلول و غير قابل هضم هستند .

3. پروتئينهاى مرکب : اين پروتئينها داراى مادهاى غير اسيد آمينه اى به نام گروه پروستاتيک هستند .

• نوکلئو پروتئينها : اين دسته شامل نوکلئيک اسيدهاى ترکيب شده با يک يا چند مولکول پروتئين است .
• موکوئيد يا موکو پروتئينها : کربو هيدراتهاى اين پروتئينها موکوپلى ساکاريدهاى حاوى آن استيل هگزوز آمين مثل گلوکز آمين يا گالاکتوز آمين و به صورت ترکيبى با اسيدهاى يورونيک مثل گالاکتو يورنيک يا گلو کو يورونيک هستند برخى از آنها اسيد ساليک نيز دارند .
• گليکو پروتئينها : کربوهيدرات موجود در اين دسته کمتر از 4درصد است . آلبومين تخم مرغ که 7/1 درصد مانوز دارد .
• ليپو پروتئينها : پروتئينهاى محلول در آب و همراه با ليستئين ، سفالين ، کلسترول یا ساير ليپيدها يا فسفو ليپيدها هستند .
• کرومو پروتئينها : ترکيباتى هستند که ازطريق اتخاذ يک پروتئين ساده با گروه پروستاتيک رنگى بوجود مى آيند . شامل هموگلوبين .

 

• پروتئينها از نظر منبع و منشأ : گياهى و حيوانى :
• پروتئينهاى گياهى از گياهان بدست مى آيند .
• پروتئينهاى حيوانى که از بافتها يا فرآورده هاى حيوانى منشأ مى گيرند .

در تغذيه طيور ارزش پروتئينها بسته به تعداد اسيد آمينه هاى اساسى موجود در آن ميباشد ولى بطور کلى پروتئينهاى گياهى از نظر تغذيه کمتر از پروتئينهاى حيوانى ارزش دارند علت اين امرهمان داشتن ويتامين    B12در پروتئينهاى حيوانى است ولى پروتئينهاى گياهى از اين نظر بسيار فقير ميباشند ديگر آنکه پروتئينهاى حيوانى در طيور يک پنجم وزن زنده و يک هفتم تا يک هشتم وزن تخم مرغ را تشکيل مى دهند . علاوه بر ساختن بافتها عمل ديگر پروتئينها ذخيره شدن آن در بدن بعنوان منابع انرژى است . در بعضى اسيد آمينه ها منابع اوليه بعضى ويتامينها را تشکيل مى دهند و نيز در ساختمان هورمون ها و آنزيمها بکار مى روند .

 

• ساختمان شيميايى اسيدهاى آمينه و پروتئين ها :

در جريان پروتئين سازى در سلول اسيدهاى آمينه به ترتيب خاصى و به صورت رشته هاى طويلى به يکديگر متصل ميشوند و سپس اين رشته ها به طريق ويژه اى با يکديگر مرتبط ميشوند و پروتئينها را تشکيل مى دهند . اتصال بين دو رشته اتصال بپتيدى نام دارد . اين اتصالها ، اتصالهاى کوالانسى قوى بين بنيان کربوکسيل (اسيدى) يک اسيد آمينه و بنيان آمينى اسيد آمينه بعدى هستند . ساير اتصالهايى که دو يا چندين رشته پروتئين را جهت ايجاد پروتئين سه بعدى به هم متصل مى کنند ، اتصالهاى يونى با اتصالهاى هيدروفوبيک هستند .در حال حاضر ، تغذيه علمى طيور بر استفاده از انواع پروتئينهاى قابل دسترس موجود در مواد اوليه به منظور تأمين ازت قابل استفاده و اسيد آمينه هاى ضرورى جهت آنابوليسم يا سوخت مطلوب پروتئين در مرغ و در هر مرحله از رشد آن مبتنى است . جهت کاربرد صحيح دانش مربوط به تغذيه پروتئين ، آگاهى از خواص پروتئينها ، ساختمان پروتئينها و مصرف پروتئين بوسيله حيوان مؤثر و مفيد است .

 

 

 

• ساختمان پروتئين و پروتئين سازى :

کشفيات دهه گذشته باعث پيشرفت قابل ملاحظه اى در دانش مربوط به پروتئين سازى توسط سلولهاى گياهى و حيوانى شده است . تحقيقاتى که مکانيزم پروتئين سازى را مورد بررسى قرار مى دهد رابطه اساسى بين ژنتيک بيوشيمى و تغذيه را روشن کرده است.پروتئين سازى درسلولهاى گياهى و حيوانى دى اکسى ريبو نوکلئيک اسيد (DNA  ) موجود در تقسيم سلولى که از آن پروتئين و شيره اى ساخته ميشود کنترل مى گردد .DNA موجود در آن سلول اطلاعات ژنتيکى مربوط به ساختمان دقيق پروتئينى را که بايد ساخته شود تعيين مى کند و اين حالت را به صورتخواص توارثى از نسلى به نسل ديگر منتقل مى سازد . DNA  با کنترل ايجاد ريبو نوکلئيک اسيدهاى (RNA ) موجود در سيتوپلاسم سلول ، توسعه و تکامل پروتئينها را در سلول کنترل مى کند . در پروتئين سازى سه نوع RNA  مختلف دخالت دارند .

• RNA ريبــو زومى کـــه قسمتى از ساختمان ريبـــوزوم است ( پروتئينى خاص در ميکروزوم سلول )
• RNA ريبوزومى بــه عنوان الگويى کــه پروتئينها روى آن ســاخته مى شوند عمل مى کند .
• RNA ناقل : اسيدهاى آمينه خاصى را به ريبوزومها انتقال مى دهد .

در حيوانى که خوب تغذيه شده باشد منبعى دائمى از تمام اسيدهاى آمينه براى تمام سلولها فراهم است . اين اسيدهاى آمينه از هيدرولى ز پروتئينهاى موجود در غذا تأمين شده و توسط خون يا به صورت اسيدهاى آمينه آزاد يا به صورت پروتئينهاى خون که در کبد ساخته شده اند انتقال مى يابند .

–  RNA پيامبر : توالى اسيدهاى آمينه موجود در پروتئين را که ساخته ميشود تعيين مى کند .

شکل اغلب پروتئينها مارپيچ – آلفا ( حلزونى است ) که در هر پيچش 317 اسيد آمينه موجود است بعضى از پروتئينها همانند لوله هاى سخت ، خميده و در هم آميخته اند .

اتصال دى سولفيد در ميان مولکولهاى سيستئين و اتصالهاى يونى بين بنيان آمينى ليزين وجود دارد و حتماً هنگامى که بنيان غير قطبى پروتئينها با يکديگر تماس حاصل مى کند اتصالهاى هيدروفوبيکى بوجود مى آيد مانند اتصال هيدروفوبيکى اسيدهاى آمينه فنيل آلانين و سيتروزين و لوسين و ايزولوسين ، والين و …

وزن مولکولى بيشتر پروتئين ها بين 35000 تا 500000 متغير است به خاطر اينکه متوسط وزن يک اسيد آمينه حدود 115 است از تعداد اسيدآمينه هاى موجود در اغلب پروتئينها حدود 30 تا 500 است .

• خواص پروتئين ها و اسيدهاى آمينه :

خواص پروتئين ها به اسيدهاى آمينه آنها بستگى دارد . بعضى از اين خواص عبارتند از تعداد  اسيدهاى آمينه اسيدى و بازى موجود در آنها – گروههاى يونى موجود در آنها – تعداد و اندازه نسبى مراکز هيدروفوبيک موجود در آنها – وجود يا عدم وجود کربوهيدراتها – ليپيدها يا فسفاتها – و اينکه آيا پروتئينها محبوس کننده هستند و قادرند با يک يا چند عنصر معدنى چند ظرفيتى قفل شوند و کيلات تشکيل دهند يا خير .به دليل اينکه اسيدهاى آمينه دا راى يک بنيان بازى ( گروه آمينى ) و يک بنيان اسيدى (گروه کربوکسيلى) هستند خاصيت آمفوتر دارند ، يعنى بين آنها و اسيدها و بازها فعل و انفعال انجام مى پذيرد .

خواص نسبى اسيدى در مقايسه با خواص بازى يک اسيد آمينه با اسيد آمينه هاى ديگر متفاوت است . اسيدهاى آمينه تک آمينى ، تک کربوکسيلى ، يونهاى سويتر يعنى يونهاى دوطرفه نام گرفته اند .پروتئينها به عنوان بافرهاى بسيار خوبى عمل مى کنند و به علت بالا بودن وزن مولکولى و پايين بودن درجه تجزيه شان نقش مهمى را در فشار اسنرى ، محلولى که حاوى پروتئينها ست ايفا مى نمايد . اين خواص بافرى و فشار اسنرى پروتئينها داراى اهميت اساسى در حفظ حالت يکنواختى بدن است .بعضى از پروتئينها داراى گروههاى خاصى هستند   که به خودى خود يا موادى که وارد بدن مى شوند فعل و انفعالاتى که انجام مى دهند اين پروتئين ها پادزهر يا آنتى بادى و مواد خارجى آنتى ژن نام دارد .

 

• تجزيه اسيدهاى آمينه :

بيشتر اسيدهاى آمينه در مرغ ، در کبد و کليه تجزيه مى شوند . بعلت عدم وجود سيکل تشکيل اوره در پرندگان آرژنين در بدن آنها ساخته نميشود بنابراين آرژنين براى مرغها يک اسيد آمينه ضرورى است حداقل دو آنزيم مجزا که براى سنتز آرژنين لازم در کليه طيور وجود ندارد و تقريباً طيور فاقد تمام آنزيمهاى موجود در سيکل تشکيل اوره در کبد خود هستند در پرندگان نيز همانند بيشترپستانداران ، اورنتين از اسيد گلوتاميک ساخته ساخته نمى شود . سيترولين مى تواند توسط کليه مرغ به آرژنين تبديل شود و تا حدودى جانشين آرژنين موجود در جيره جوجه ها شود .مرغها مکانيزم ويژه اى براى دفع اسيدهاى آروماتيک ،مثل اسيد بنزوئيک هستند قبل از دفع از اين آنزيم ميتوکندرى هاى کليوى يافت مى شود . مصرف مقادير زيادى از آرژنين ليزين ، يا ساير اسيدهاى آمينه ديگر مثل هيستيدين ، ايزولوسين ، تيروزين ، و اورينتين ، مقدار اين آنزيم را افزايش مى دهد . اندکى افزايش در مقدار ليزين جيره مى تواند افزايش فعاليت آرژيناز کليوى و در نتيجه تجزيه بيشتر آرژنين را باعث شود اين عمل باعث ايجاد مقاومت ميان آرژنين – ليزين ميشود . که در آن مازاد ليزين رشد را کاهش ميدهد و اين کاهش رشد را مى توان با افزودن آرژنين جيره برطرف کرد . به همين دليل است که مقدار ليزين موجود در جيره جوجه هاى در حال رشد نبايستى بيشتر از 2/1 برابر مقدار آرژنين آن باشد . زيادى اسيدهاى آمينه که باعث افزايش فعاليت آرژيناز کليوى در طيور ميشود ، نياز جوجه ها را به آرژنين بالا مى برد . به هر حال در مقايسه با ليزين مقادير بيشترى از اين اسيدهاى آمينه براى تأثير گذاشتن بر احتياج آرژنين لازم است .

بعضى از اسيدهاى آمينه موجود در جيره قادرند که فعاليت آنزيم آرژيناز کليوى در پرندگان را به شدت کاهش دهند . تغذيه 5/0 درصد از اسيدهاى آمينه آلفا – آمينو ايزو بوتريک اسيد ( AIB) سبب کاهش فعاليت آنزيم آرژيناز موجود در کليه طيور ميشود . در چنين شرايطى تجزيه آرژنين بشدت کاهش مى يابد و تغذيه جيره اى با مقادير کم آرژنين همراه با افزودن AIB ممکن است باعث بهبود رشد شود . ازدياد تريونين و گليسين اثرات مشابه AIB  را دارد . مکانيزم رابطه فراوانى اسيدهاى آمينه و فعاليت آرژيناز کليوى در جوجه ها مشخص نشده است . مکانيزمى که در بالا از آن ياد شده در کليه و کبد پستانداران اتفاقى نمى افتد ، اما به نظر مى رسد که حداقل در بعضى از پرندگان که مورد مطالعه قرار گرفته اند منحصر به فرد باشد .طريق ادرار اين ترکيب با اورنتين ترکيب ميشود و دى بنزوئيل – اورنتين ايجاد ميکند چون اورنتين بايستى از آرژنين گرفته شود ، مصرف مقادير زياد اسيد بنزوئيک مى تواند منجر به کمبود آرژنين در جوجه شود . آنزيم اصلى در تجزيه آرژنين در مرغ آرژيناز است که تشکيل اوره و اورنتين را از آرژنين باعث مى شود .

 

• هضم و جذب پروتئينها :

پروتئينها پس از ورود به دستگاه گوارش بوسيله تعدادى از آنزيمهاى هيدرولتيک که به طريق زنجيره اى عمل مى کند مورد حمله قرار مى گيرند . پروتئينهاى خام طبيعى در مقابل آنزيمها مقاومند ، لذا بايستى قل از هضم شکل سه بعدى آنها شکسته شود و به رشته هاى ساده ، که هر اتصال پپتيدى را در معرض حمله آنزيمها قرار دهد ، تبديل شوند . انسان بيشتر از غذاى پخته و تغيير شکل يافته مصرف ميکند ولى طيور غذاى خود را به طور طبيعى و تغيير حالت نداده دريافت ميکنند و تغيير حالت در غذا بايستى در پيش معده و سنگدان انجام پذيرد . تعداد اتصالهاى مولکولهاى موجود در پروتئين خام ممکن است معدود باشد که در اين صورت براى فعاليت پروتئازها قابل دسترس است شرايط اسيدى پيش معده و سنگدان سبب شکسته شدن اتصالها ميشود به طوريکه اغلب اتصالهاى پپتيدى حساس و پپسين در معرض فعاليت اين آنزيم قرار مى گيرند . به محض شروع هضم پروتئين توسط پپسين ، افزايش چشمگير در دسترسى به اتصالهاى پپتيدى براى هيدروليز بوسيله آنزيمهاى روده اى بوجود مى آيد . پلى پپتيدى هاى حاصل از هضم پپسين بوسيله تريپسين ، کيموتريپسين ، و آلاستاز روده اى شکسته ميشوند . در اثر فعاليت اين آنزيمها ، تعداد زيادى اتصالهاى پپتيد انتهايى آزاد ميشوند و توسط آمينو پپتيدازها ،کربوکسى پتپيدازها و ساير پپتيدازهاى موجود در مجرا يا مخاط ديواره روده کوچک مورد حمله قرار مى گيرند . هرآنزيم بايد فعاليت خود را در هيدروليز تواترى پروتئين انجام دهد . دراغلب شرايط ، ماده هيدروليز شده در اثر فعاليت يک آنزيم ، ماده فعال کننده آ‹زيم بعدى است . توقف فعاليت هر يک از آنزيمهاى هيدروليز کننده ، بخصوص آنزيمهاى شروع کننده پپسين و تريپسين کاهش قابل ملاحظه اى را در هضم پروتئينهاى جيره بوجود مى آورد .پس ازصرف غذا ، انعکاس عصبى از طريق اعصاب مخاط دستگاه گوارش باعث شروع ترشح شيره گوارشى در پيش معده ميشود . اين شيره حاوى اسيد کلريدريک ، پروتئازها ، موسين است . از سلولهاى پتپيدى پيش معده پپسينوژن ترشحح ميشود . افزايش غلظت پپسينوژن سبب افزايش توليد اسيد کلريدريک ميشود . قبل از ورود غذا به پيش معده و سنگدان ، PH ترشحات موجود در اين اعضا از 15-2 کمتر است ولى به دليل اثرات بافرى غذا PH به حدود 5/3- 5 مى رسد . هنگامى که کيموس نيمه هضم شده وارد روده کوچک ميشود . کاهش حالت اسيدى و احتمالاً مکانيزمهاى ديگرى باعث ترشح هورمون گاسترين ميشود . که اين هورمون ترشح بيشتر اسيد کلريدريک را باعث مى گردد . اسيد کلريدريک پيش معده را در PH کمتر از 5 باعث تبديل پپسينوژن به پپسين ميشود . اين تبديل به علت جدا نشدن زنجيره پلى پپتيدى و اجزاى پپتيدى ، که مانع ازفعاليت پپسينوژن ميشود است . پپسين تعداد زيادى ازاتصالهاى پپتيدى را هيدروليز ميکند . مقدار لترين آنها والين و لوسين ، تيروزين و لوسين يا بين اسيدهاى آمينه آروماتيک مثل فنل آلانين – تيروزين است .هدف از تجزيه پروتئينها در پيش معده و سنگدان فراهم ساختن رشته هاى پپتيدى براى هيدروليز بعدى توسط آنزيمهاى روده اى است . مقدار پروتئين جيره در سرعت تخليه معده در موشهاى صحرايى مؤثر است . جيره هاى کم پروتئين باعث ميشوند  که غذا به سرعت از معده بگذرد . درصورتيکه جيره هاى پر پروتيئن با ايجاد مکانيزمى برگشتى سرعت تخليه غذا را کاهش مى دهند در نتيجه پروتئينهاى خام مصرف شده بهتر تغيير حالت مى يابند و حل ميشوند . چون مرغ به طور مداوم غذا ميخورد تصور ميشود که مکانيزمى متفاوت با آنچه در موش صحرايى و ساير حيوانات تک معده ايانجام مى پذيرد ، تخليه پيش معده و سنگدان را کنترل مى کند . به هر حال هنکامى که ورود اوليه غذا به چينه دان مورد بررسى قرار مى گيرد اين احتمال بوجود مى آيد که تخليه متوالى غذا از چينه دان به پيش معده و مکانيزم موجود در ترشح شيره گوارشى و تخليه معده در مرغ ، تفاوت چندانى با آنچه در پستانداران از جمله موش صحرايى اتفاق مى افتد وجود ندارد .

 

• تعادل نيتروژن :

هنگامى که تعداد پروتئين جيره بتدريج افزايش يافت ، مقدار پروتئين از دست رفته کاهش پيدا مى کند تا هنگامى که مقدار پروتئين مصرفى دقيقاً برابر مقدار پروتئين از دست رفته بدن شود که در آن نقطه تعادل نيتروژن بدست مى آيد . اين روش امروزه براى تعيين مؤثر بودن جيره داده شده براى حفظ و نگهدارى حيوانات در خالت تعادل نيتروژن مورد استفاده قرار مى گيرد .

 

• مقايسه پروتئينهاى گياهى و حيوانى در تغذيه طيور :

گرچه بعضى از حيوانات گياهخوار و بعضى ديگر گوشتخوارند ، پاره اى از آنها مثل طيور همه چيز خوارند . اين دسته بندى بر اساس نوع غذاى مصرف شده توسط حيوانات مختلف و بر حسب عادت طبيعى آنها انجام شده است و ارتباطى با اختلافات ويژه ارزش پروتئينهاى گياهى در مقايسه با پروتئينهاى حيوانى ندارد . هنگام افزورن منابع پروتئين حيوانى ، نظير پودر ماهى ، پودر گوشت و پس چرخ خشک ، به جيره طيور نتايجى حاصل شده که نسبت به جيره هاى مشابه حاوى پروتئينهاى گياهى برترى کامل داشت .رمز برترى ارزش پروتئين هاى حيوانى کى پس از ديگرى روشن شد . در حال حاضر مشخص شده است که پروتئينهاى گياهى از قابليت هضم بالايى برخوردارند و غالباً حرارت داده ميشوند تا عوامل بازدارنده رشد در آنها از بين برود و در صورت لزوم اسيدهاى آمينه ضرورى نيز به آنها افزوده ميشود که در اين صورنتايجى يکسان و گاهى بهتر از نتايج بدست آمده با مکملهاى پروتئين حيوانى ايجاد خواهند کرد . عوامل مؤثر در برترى پروتئينهاى حيوانى در مقايسه با پروتئينهاى گياهى عبارتند از 1- تأمين کلسيم و فسفر بوسيله استخوان در پروتئنيهاى حيوانى 2- ويتامينهاى گروه B  بخصوص ريبو تلادوين موجود در پس چرخ خشک 3- ويتامين 12B که فقط در مواد حيوانى موجود است و در گياهان وجود ندارد 4- اسيدهاى آمينه متيونين و ليزين که در ماهى ، تخم مرغ و پنير فراوانتر از منابع پروتئين گياهى است .

 

• گياهان بعنوان منابع اصلى پروتئينها :

هر قسمتى از گياه ( دانه ، برگ ، ساقه ) داراى پروتئينهاى خاصى هستند گياهان با استفاده از نور خورشيد و کربن در جريان عمل فتوسنتز قالب اصلى پروتئينها را مى سازند و بنيان آمينى حاصل از آمونيومهاى معدنى و يا نمکهاى نيترات موجود در آب را وارد ساختمان پروتئين مى کنند . 22 اسيد آمينه اى که به عنوان سنگهاى ساختمان تمام پروتئينها شناخته شده است به آسانى توسط گياهان ساخته ميشود . به هر حال حيوانات مى توانند فقط 12 اسيد آمينه بسازند بنابراين براى تأمين اسيدهاى آمينه اوليه که به اسيدهاى آمينه ضرورى معروفند به گياهان متکى هستند .گياهان انواع مختلف پروتئينها را ميسازند و در قسمتهاى مختلف خود به مقادير متفاوتى ذخيره مى کنند . بعضى گياهان بيشتر ازسايرين پروتئين مى سازند . دانه هاى دو لپه اى مثل دانه هاى روغنى ، در مقايسه با غلات منابع غنى ترى از پروتئين هستند ، به عنوان مثال دانه خشک سويا 43 درصد پروتئين دارد در صورتيکه ذرت خشک تنها 10 درصدپروتئين دارد . قسمتهاى سبز گياهان ، علفهاى جوان تازه ، برگها در مقايسه با ساقه و برگهاى مسن تر که سلولز بيشترى دارند حاوى مقدار زيادترى پروتئين هستند. (20 تا 25 درصد ماده خشک )

 

• نياز حيوان به اسيدهاى آمينه :

همانند گياهان ، حيوانات پروتئنيهايى را که داراى 22 اسيد آمينه هستند مى سازند اما برعکس گياهان ، حيوانات قادر نيستند تمام اسيدهاى آمينه را بسازند . اسيدهاى آمينه اى که در بدن حيوانات ساخته نميشود بايد از طريق غذا تأمين شود از اين رو اسيدهاى آمينه ضرورى نام دارند و آنهايى که توسط حيوان ساخته ميشود ،اسيدهاى آمينه غير ضرورى نام دارند از ميان آنها برخى به اندازه اى که حداکثر رشد را تضمين کنند ساخته نميشود ، بنابراين بايستى توسط غذا تأمين شود

• اسيدهاى آمينه ضرورى شامل :

آرژنين – ليزين – هيستيدين – لوسين – ايزولوسين – والين – متيونين – تريونين – تريپتوفان – فنيل آلانين

• اسيدهاى آمينه غير ضرورى شامل :

آلانين – اسيد اسپارتيک – اسپارژين – اسيد گلوتاميک- هيدروکسى پرولين – گليسين – سرينن – پرولين

 

• اسيدهاى آمينه نيمه ضرورى شامل :

تيروزين که از فنيل آلانين ساخته ميشود و سيستئين از متيونين و هيدروکسى ليزين از ليزين ساخته ميشوند

و در بعضى شرايط سرين و گليسين به اندازه نياز بدن ساخته نميشود و بايد به جيره اضافه کرد هنگاميکه جيره هاى متشکله از اسيدهاى آمينه مصنوعى به کاربرده شود براى رسيدن به حداکثر رشد افزودن پرولين ممکن است ضرورى باشد .

 

• عوامل مؤثر بر احتياجات اسيد آمينه اى :

علاوه بر نياز بيشتر به تمام اسيدهاى آمينه ب هنگام افزايش انرژى جيره عوامل ديگرى که ممکن است احتياجات اسيد آمينه بخصوصى را تغيير دهند عبارتند از 1- پراکسيد شدن چربيهاى غير اشباع ، آلدئيدهايى توليد مى کنند که ممکن است ليزين را غير فعال کند 2- کنجاله سوياى خام باعث هيپرتروفى لوزالمعده ميشود . تريپسينوژن خروجى افزايش مى يابد که داراى مقدار متيونين بيشترى است سپس احتياج به متيونين جيره اى افزايش مى يابد . 3- بعضى از آنتى بيوتيکهـــا با کاهش تخريب اسيدهـــاى آمينه به آنها کمک مى کنند 4- لاسالوسيد نياز به اسيدهاى آمينه گوگرد دار را تا حدود 1/0 درصدکاهش مى دهد و افزايش وزن پـــر در جوجه هاى گوشتى را در بستر به دنبال خواهد داشت  5-ازدياد يک يا چند اسيدهاى آمينه ضرورى نياز به اولين اسيد آمينه محدود کننده رشد را افزايش خواهد داد .کمبود جزئى پروتئين يا يکى از اسيدهاى آمينه ضرورى در مرغان تخمگذار سبب کاهش اندازه تخم مرغ ميشود . با افزايش شدت کمبود ، توليد تخم مرغ کاهش مى يابد ، مرغها کاهش وزن خواهند داشت و در شرايطى که کمبود نسبتاً شديد تر باشد مرغها قادر به جانشينى تعداد پرهايى که به طور طبيعى در روز از دست مى دهند نخواهد بود . کمبود شديد پروتئين يا يکى از اسيدهاى آمينه ضرورى منجر به پرريزى کامل و توقف تخمگذارى ، همراه با تحليل ماهيچه و کاهش شديد وزن بدن خواهد شد .

 

• اسيدهاى آمينه مصنوعى :

خوشبختانه دو اسيد آمينه بسيارمهم يعنى ليزين و متيونين براى جيره نويسى تجارتى به صورت نسبتاً خالص در دسترس است .

 

• اثر ازدياد اسيدهاى آمينه در جيره :

گاهى در شرايط خاص ممکن است افزودن مقدار ناچيزى از يک اسيد آمينه باعث کاهش رشد جوجه ها شود . هارپر اثر اين گونه اسيدهاى آمينه را به سه صورت ، نامتعادلى اسيد آمينه اى ، رقابت اسيدآمينه اى يا سموميت اسيد آمينه اى مشخص کرده است . حالت نامتعادلى اسيدآمينه اى زمانى به خوبى روشن ميشود که ازيک جيره کم پروتئين استفاده شود . در اين شرايط وقتى اسيدآمينه اى که از نظر محدوديت رشد در درجه دوم قرار داشته باشد به جیره افزوده شود سبب کاهش رشد میشود .و این کاهش رشد باافزودن اولین اسید آمینه محدود کننده رشد بر طرف میشود . کاهش رشد به دلیل عدم تعادل اسید آمینه ای به خوبی مشخص نیست اما به نظر میرسد که بعضی جهات با کنترل مصرف غذا در ارتباط باشد . در اغلب اوقات ممکن است با تغذیه اجباری ، تزریق انسولین یا نگهداری حیوانات در هوای سرد اثرات عدم تعادل اسیدآمینه از بین برود . هنگامیکه جیره حاوی مقادیر حاشیه ای از تریونین باشد ازدیاد سرین فعالیت تریونین در هیدروژناز و تریونین آلدولاز را افزایش می دهد ، اما به نظرمیرسد قسمت اعظمی از کاهش رشد به کاهش مصرف غذا ، که از خصوصیات سایر نامتعادلهای اسیدآمینه ای است مرتبط باشد  زمانی که جوجه های تغذیه شده باجیره های کم تریونین و تریپتوفان یا سایر اسیدهای آمینه باز منشعب متعادل شده خورانده شود ، نامتعدلی تریونینحاصل میشود .در حال رقابت کاهش رشد ناشیاز از ازدیاد یک اسیدآمینه ساده با افزودن اسیدآمینه ای که از نظر ساختمانی مشابه با آن اسیدآمینه است بر طرف میشود . زیادی لوسین سبب کاهش رشد میشود مگر اینکه ایزولوسین و والین به جیره اضافه شود . همچنین ازدیاد ایزولوسین یا والین رشد را به شدت کاهش میدهد و مصرف لوسین بیشتر در جیره این اثرات را از بین میبرد .افزایش لیزین در جیره طیور نیاز به آرژنین رابه شدت افزایش میدهد . نسبت لیزین به آرژنین قبل از اینکه افزایش مقدار جزیی لیزین بتواند رشد را کاهش دهد نمیتواند بیشتر از 1: 2/1 باشد .جیره های حاوی کازئین به عنوان یک منبع پروتئینی برای جوجه های جوان نسبت سرین به آرژنین 1: 2/1 دارا هستند . احتیاج به آرژنین در جیره های حاوی کازئین بیشتر از جیره های حاوی منابع پروتئینی کم لیزین است مازاد آرژنین بجز در مواقعی که کمبود لیزین وجود داردتأثیری در نیازبه لیزین ندارد احتمالاً به دلیل پایین بودن سوخت و ساز لیزین غلظت آن در پلاسما و مایع میان بافتی افزایش می یابد . آرژنین به این شدت تجمع نمی یابد به نظر میرسد سریعاً توسط جوجه ها تجزیه میشود . ممکن است این امر عاملی در تأثیر ناچیزآرژنین در سوخت و ساز لیزین به حساب آید . مصرف بیش از حد بعضی از اسیدهای آمینه سمی میباشد این سمیت تا اندازه ای ولی نه به طور کامل ، با افزودن بعضی اسیدهای آمینه دیگر برطرف میشود . به خصوص متیونین در مقادیربالا نقصان دهنده رشد است .تیروزین ، فنیل آلانین ، تریپتوفان و هیستیدین اگر از حد 2 تا 4 درصد بیشتر باشند سمی خواهند بود در صورتیکه جیره از نظر تیاسین یا اسید فولیک فقیر باشد ، گلیسین برای جوجه ها سمی میشود . با تأمین این فاکتورهای موثر در سوخت و ساز گلیسین ، جوجه ها می توانند مقادیر بالاتری از گلیسین را تحمل کنند . اثراتزیانآور ازدیاد اسیدهای آمینه بیشتر در جریان تحقیق  در مورد احتیاجات اسیدهای آمینه یا تنظیم جیره های خاص مشاهده میشود .

اما در شرایط معمولی و عملی ، جیره ها بیشتر با شکل کمبودهای اسید آمینه مواجه هستند .

 

• ارزش بیولوژیک پروتئین برای مرغ :

مشخصه هر پروتئین دارا بودن ترتیب اسیدآمینه ای خاصی است که دقیقاً از دانه اصلی یادانه مادر به نسل بعد منتقل میشود بعضی از پروتئینهای ساده منابع خوبی از تمام اسیدهای آمینه ضروری هستند . بعضی از پروتئینها از لحاظ یک یا چند اسیدآمینه فقیر یا فاقد آنند .به هر حال اگر حتی یک اسیدآمینه ضروری وجود نداشته باشد ، ارزش بیولوژیکی پروتئنی ناچیز است . ترکیب کلی اسیدآمنیه ای یک دانه به ترکیب نسبی انواع مختلف پروتئینهای موجود در دانه بستگی دارد . ارزش بیولوژیکی ذرت میتواند با تغییر نسبی مقادیر انواع مختلف پروتئینهای دانه ذرت  بهبود یابد . هیپرید معمولی ذرت نه تنها به عنوان منبع فقیری از پروتئین شناخته شده ، بلکه همچنین به دلیل فقر بعضی از اسیدهای آمینه ضروری ، به خصوص لیزین ، پروتئین آن برای حیوانات ازارزش بیولوژیکی پایینی برخوردار است . کمبود لیزین ذرت به دلیل وجود مقدار زیادی پروتئین زئین است ، که دراین پروتئین دارای مقادیر کمی لیزین و تریپتوفان است .بایستی دانه ای از ذرت را که دارای مقدار کمتری زئین و درصد بیشتری ازگلوتلین است را در جیره طیور منظورداشت چون گلوتلین دارای مقادیر زیادتری لیزین و تریپتوفان است . ذرت اوپاک – 2 دارای ارزش بیولوژیکی بالاتری برای طیور  سایر حیوانات است زیرا لین واریته دارای لیزین و تریپتوفان و سایر اسیدهای آمینه ضروری به حدکافی است که تقریباً احتیاجات حیوانات را تأمین می کند .تمام پروتئینهای موجود در مواد گیاهی برای حیوانات مفید نیستند برای مثال سویا که فراونترین منابع پروتئینی برای مصرف در غذای طیور است معایبی دارد . علاوه بر دارابودن مقدار زیادی پروتئین گلیسین که از لحاظ اسیدهای آمینه بجز متیونین بسیار متعادل است سویا حاوی مقداری پروتئین است که برای جوجه ها زیان آور است این پروتئینها رشد را متوقف می سازند ، در هضم پروتئینها دستگاه گوارش ایجاد اختلال می کند وباعث بزرگ شدن لوزالمعده میشوند و در جذب چربیها در جوجه جوان نیز اختلال ایجاد می کند . خوشبختانه با حرارت دادن سویا یا کنجاله آن پروتئینهای مضر آن از بین میرود .

 

• تغذیه پروتئنی و اسیدهای آمینه در طیور :

تغذیه علمی پروتئین در طیور بر اساس پروتئین خام جیره نیست بلکه بر اساس مقدار اسیدهای آمینه در جیره و قابل استفاده بودن بیولوژیکی هر اسیدآمینه ضروری همراه با مقادیری از ازت غیر پروتئینی برای تأمین نیاز جوجه ها به اسیدهای آمینه غیرضروری در سطح سلولی و همراه با سایر عناصر لازم برای ساخت موثر و اقتصادی پروتئینهای بافتهای بدن و تخم مرغ است .مرغ میتواند مصرف غذای خود را به منظور بدست آوردن مقدار کافی انرژی جهت نیل به حداکثر  رشد در حدودی از انرژی قابل سوخت و ساز  موجود در جیره تقریباً بین 2800 تا 3400 کیلوکالری در نوسان است ، تنظیم کند . در اواخر سال 1970 دو پیشرفت جدید حاصل شد که توصیه های لازم در مورد مقادیر مقادیر پروتئین مورد نیاز نیمچه های جانشین و جوجه های گوشتی را تغییرداد .ایندو پیشرفت عبارتند از  :

1- درک بهتر اهمیت تعادل جیره های متداول از لحاظ متیونین و سیستین که منجر به کاربرد جهانی این اصل در کاربرد تجارتی شد . در نتیجه پروتئین موجود در جیره نیمچه های جانشین که به نحو مطلوبی متعادل شده بود ، با راندمان حدود 61 درصد در مقایسه با میزان 55 درصد جیره های نامتعادل ، مورد استفاده قرار گرفت . به طور مشابهی جیره هایمتعادل برای جوجه های گوشتی باراندمان حدود 67 درصد در مقایسه بامیزان 64 درصد جیره های نامتعادل مورداستفاده قرار گرفتند . این پیشرفت علمی جدید  نیاز به پروتئین  جیره را کاهش میدهد .

2- به دلیل پیشرفتهای ژنتیکی به دست آمده توسط اصلاح کنندگان نژاد ، امروز سرعت رشد به خوبی در دو هفته اول دوره رشد در سویه های لگهورن سفید و نژادهای گوشتی افزایش یافته است . این پیشرفت نیاز به پروتئین را فقط در دو هفته اول رشد افزایش داده است .

برای بهره گیری از این دو مزیت، مصرف پیش دانه برای نیمچه های جانشین و جوجه های گوشتی در دو هفته اول مطلوب به نظر میرسد .

 

• تنظیم میزان پروتئین جیره در رابطه با انرژی آن :

مرغ لگهورن سفيد مى تواند مصرف خوراک خود را زمانى که جيره مرغ تخمگذار حاوى تقريباً 2500 تا 3000 کيلو کالرى انرژى قابل سوخت و ساز را دريافت مى کند تنظيم کند اگر انرژى جيره کاسته شود مصرف خوراک بالا ميرود و هنگاميکه انرژى جيره افزايش يابد مصرف خوراک کاسته ميشود . پس ضرورى است که ميزان پروتئين جيره بر اساس مقدار انرژى آن تنظيم شود . نسبت انرژى قابل سوخت و ساز به پروتئين براى تأمين حداقلل پروتئين لازم بايستى 10 درصد کاسته شود . اين نسبتها بايستى روزانه 17 گرم پروتئين را براى مرغ تأمين کند . احتياجات پروتئينى و انرژى مرغهاى لگهورن سفيد همراه با خوراک مصرفى پيش بينى شده در راندمان استفاده از غذا براى هواى سرد و گرمک که درصد پروتئين جيره مى تواند از 15 درصد در هواى سرد و با جيره اى حاوى 2600 کيلوکالرى انرژى قابل سوخت و ساز ، تا 21 درصد هواى گرم با استفاده از جيره اى حاوى 3350 کيلوکالرى انرژى قابل سوخت و ساز متغير باشد .

 

• پروتئينها و خاصيت جوجه در آورى :

اگر پروتئين جيره غذايى کمتر از12 درصد باشد سبب کاهش خاصيت جوجه درآورى ميشود . کيفيت پروتئين نيز درامرجوجه درآورى اثرفراوانى دارد. پروتئينهايى که منشأ حيوانى دارند سبب افزايش اين خاصيت ميشود بدليل داشتن ويتامين   B12 ( عامل APF ).

 

• عوارض و علائم ازدياد و کمبودهاى پروتئين يا اسيدهاى آمينه ضرورى :

کمبود خفيف پروتئين يا يکى از اسيدهاى آمينه ضرورى در جوجه هاى در حال رشد منجر به کاهش رشد که متناسب با درجه کمبود است ميشود به دليل اينکه مقدار پروتئين در جيره بايد بر حسب انرژى جيره بيان شود کمبود پروتئين ممکن است زيادى انرژى ناميده شود .کمبود پروتئين سبب ذخيره چربى در بافتها ميشود ، زيرا در حالت کمبود ، جوجه به علت عدم کفايت پروتئينى يا اسيد آمينه براى رشد قادر به استفاده از انرژى نخواهد بود بنابراين حيوان بايستى زيادى انرژى را به چربى تبديل کند . کمبود شديد پروتئين يا حتى يک اسيدآمينه ساده منجر به کاهش شديد و شهود رشد ميشود مقدار کاهش رشد تقريباً 6 تا 7 درصد وزن بدن در روز است .ازدياد پروتئين ، حتى هنگاميکه جيره از لحاظ تمام اسيدهاى آمينه ضرورى متعادل باشد منجر به کاهش رشد ، کاهش در ذخيره چربى ، افزايش مقدار اسيد اوريک خون ميشود .ازدياد مصرف آب ، به منظور دفع ازدياد اسيد اوريک ممکن است منجر به مرطوب شدن بستر شود همچنين ازدياد پروتئين در حيوان ايجاد استرس مى کند که شواهد آن بزرگ شدن غدد فوق کليوى و افزايش توليد آدرنو کورتيکو استروئيدها است .

 

• احتياجات روزانه پروتئين جوجه هاى در حال رشد :

پروتئين مورد لزوم براى جوجه هاى در حال رشد به سه دسته تقسيم ميشوند :

1. پروتئين لازم براى رشد بافتها
2. پروتئين لازم براى نگهدارى بدن
3. پروتئين لازم براى رشد پرها .

رشد بافت : لاشه مرغ حدود 18 درصد پروتئين دارد با رضب افزايش وزن روزانه ( بر حسب گرم ) در 18/0 (درصد پروتئين بافتها ) تقسيم بر 61/0 (راندمان استفاده از غذا ) پروتئين لازم براى رشد بافت محاسبه ميشود .

نگهدارى : مرغ روزانه 250 ميلى گرم نيتروژن با منشأ داخلى به ازاى هر کيلوگرم وزن بدن از دست مى دهد . ضرب مقدار نيتروژن در عدد 25/6 نشان ميدهد که مقدار پروتئين از دست رفته بازاى هر کيلوگرم وزن بدن 1600 ميلى گرم در روز است . بنابراين مقدار پروتئين جهت نگهدارى با ضرب وزن بدن (بر حسب گرم) در 0016/0 و تقسيم اين عدد بر 61/0 محاسبه ميشود .

رشد پر : در سه هفتگى 4 درصد وزن بدن را پرها تشکيل مى دهند که اين مقدار در هفته چهارم به 7% ميرسد و بعد از آن نسبتاً ثابت است پر حدود 82% پروتئين دارد بنابريان با ضرب 4 يا 7 درصد در ميزان رشد روزانه بدن ( بر حسب گرم )سپس ضرب اين عدد در 82/0 (درصد پروتئين پرها ) و تقسيم آن بر 61/0 ميتوان مقدار پروتئين لازم جهت رشد پرها را محاسبه کرد .

 

 

با استفاده از فرمول زير مقدار پروتئين مورد لزوم جوجه هاى تخمگذار بدست مى آيد:

*براى اندازه گيرى نياز روزانه پروتئين جوجه هاى گوشتى با جانشينى 67/0 به جاى 61/0 راندمان استفاده ميشود .

* مقدار پروتئين نيمچه ها از سن 8 تا 12 ماهگى حدود 16 تا 17/0 از اسيدهاى آمينه ليزين و متيونين با جيره حاوى 3200 کيلوکالرى انرژى که مقدارش به ترتيب تقريباً 68/0 و 32/0 درصد است .

جيره هايى که به آنها متيونين اضافه شده و حاوى 3200 کيلوکالرى انرژى در هر کيلوگرم غذا براى مرغان گوشتى بايد در دو هفته اول رشد 5/26 درصد پروتئين داشته باشد بعد از 2 هفتگى جيره رشد حدود 22 درصد پروتئين از 2 تا 6 هفتگى و مصرف  جيره خاتمه دهنده با 5/19 درصد پروتئين از 6 هفتگى تا موقع کشتارى که داراى3300 کيلوکالرى انرژى قابل سوخت و ساز در کيلو باشد اقتصادى است .

 

• احتياجات روزانه پروتئين و اسيدهاى آمينه به کمک مقادير ذخيره شده يا استفاده شده توسط مرغ در روز :

از جيره هاى متعادل ، راندمان مصرف پروتئينها براى مرغان تخمگذار فقط در خدود 61 درصد است . بنابراين مقدار پروتئين مصرفى در روز تقريباً 61 درصد ميتواند براى رشد بافتها ، پرها و جانشينى دفع روزانه ازت داخلى در بدن نگهدارى ميشود . مقايسه پروتئين نگهدارى شده توسط سويه هاى گوشتى در حال رشد با احتياجات پروتئينى آنها نشان ميدهد که راندمان نگهدارى پروتئين در اين سويه ها 67 درصد است . ئلى راندمان بعضى از اسيدهاى آمينه ضرورى به خصوص آنهايى که در ساير واکنشهاى بدن غير از پروتئين سارس بکار نمى روند چنانچه به مقدار حداقل مورد احتياج در جيره تأمين شوند حدود 85 درصد است .

 

• احتياجات پروتئينى نيمچه هاى در حال رشد لگهورن سفيد :

بدليل اينکه رشد سريع در مورد اينگونه جوجه ها حياتى و مد نظر نيست ، مقدار انرژى موجود درجيره آنها کمتر از جوجه هاى گوشتى است . شروع سن بلوغ که در لگهورن سفيد در سن حدود 18 هفتگى است ، نيمچه ها بايستى جيره هاى مرغان تخمگذار را دريافت کنند .پروتئين براى دوره پيش رشد از ده تا دو هفتگى براى HBW و LBW  از 20 تا 2/22 گرم مورد نياز است پروتئين براى دوره پيش رشد از (2 تا 8 هفتگى ) براى LBW 18 تا 4/21 گرم و براى HBW از 5/17تا 9/20 گرم مورد نياز است .پروتئين براى مرحله تکامل نيمچه ها از 8 تا 18 هفتگى براى LBW 5/13 تا 1/14 و براى HBW از 5/14 تا 2/16 گرم پروتئين البته در شرايط متغير انرژى از 26000 تا 31000 مورد نياز ميباشد .تغذيه جوجه خروسها با همان شرايط غذاى مصرف شده بوسيله نيمچه باعث رشد رضايتبخش در آنان خواهد شد البته جوجه خروسها غذاى بيشترى مصرف مى کنند . چون نيمچه ها قادرند خود را با حد وسيعى از مقادير انرژى و پروتئين در جيره تطبيق دهند ، لذا مقادير پروتئين و اسيدآمينه مورد نياز روزانه را بر اساس مصرف روزانه غذا به مقدار اسيدهاى آمينه ضرورى و مقدار پروتئينى که روزانه در بافتها ذخيره ميشود به اضافه مقدار لازم براى نگهدارى بدن در روز محاسبه مى کنند .

 

• احتياجات پروتئينى مرغان تخمگذار :

عوامل مختلفى بر مصرف خوراک و پروتئين مورد نياز مرغان تخمگذار اثر دارد

• اندازه و نژاد مرغ
• حرارت محيط
• مرحله توليد
• سيستم پرورش ( زمين در مقايسه با قفس )
• دانخورى براى هر مرغ
• عمق غذا در دانخوريهاى اتوماتيک
• نوک چينى مناسب يا نامناسب مرغ
• تراکم مرغها در قفس و در بستر
• فراهم بودن آب تميز و مناسب
• امراض در گل
• انرژى جيره

 

اندازه و نژاد مرغ : نژادهاى ستگين نسبت به نژادهاى سبک غذاى بيشترى مصرف مى کنند زيرا نياز مرغهاى سنگين به انرژى براى نگهدارى بيشتر است . همچنين نژادهاى سنگين روزانه پروتئين بيشترى بريا نگهدارى نياز دارند و کل مصرف پروتئين آنها بيشتر از لگهورن سفيد است ( فرضاً يک مرغ از نژاد سنگين روزانه 150 گرم غذاى حاوى 16 درصد پروتئين مصرف ميکند اين مقدار غذا روزانه 24 گرم پروتئين براى او تأمين ميکند .

اثر حرارت محيط : يک مرغ لگهورن سفيد (LBW ) در زمستان از جيره اى که 3000 کيلوکالرى انرژى قابل سوخت و ساز در کيلو دارد روزانه حدود 110 گرم مصرف مى کند ( در شرايطى که سالن عايق بندى حرارت بالاى 13 درجه تنظيم شده باشد ) در زمستان و تحت همان شرايط جيره اى که داراى 5/15 درصد پروتئين است روزانه 17 گرم پروتئين را تأمين مى کند در صورتيکه در تابستان مقدار پروتئين جيره براى تأمين 17 گرم پروتئين در روز بايد 19 درصد باشد .

(در شرايط يکسان درجه حرارت سالن بالاى 13 درجه )

	انرژى	مصرف	درصد پروتئين	نياز
زمستان	3000	110 گرم	5/15	17 گرم
تابستان	3000	90 گرم	19	17 گرم

 

مرحله توليد : 

دوره تخمگذارى حدود 15 ماه به طول مى انجامد زمانى که مرغ 22 هفته سن دارد تخمگذارى شروع ميشود در سن 28 تا 30 هفتگى به حد اکثر خود ميرسد سپس به تدريج کاهش مى يابد و بعد از 15 ماه تخمگذارى يعنى زمانى که مرغ در سن 82 هفتگى است به حدود 65 درصد ميرسد  . دوره يا سيکل توليد به دو مرحله (فاز ناميده ميشود ) تقسيم ميشود . پروتئين مورد نياز روزانه يک مرغ در فاز اول و دوم در زمان حداکثر توليد فاز اول نياز پروتئينى يک نيمچه در روز ميتواند به 3 قسمت تقسيم شود . 1- پروتئين لازم براى توليد يک تخم مرغ 2- پروتئين لازم براى نگهدارى 3- پروتئين لازم براى رشد بدن و پرها

• دلايل ممکن براى پايين بودن راندمان استفاده از پروتئين بوسيله مرغان تخمگذار :

1- قابليت هضم : به طور کلى پروتئين موجود در مواد غذايى بخصوص براى طيور کاملاً قابل هضم نيست . قابليت هضم پروتئين خام در اغلب مواد غذايى براى طيور حدود 75 تا 90 درصد است که اين رقم براى جيره اى مخلوط شده مرغان تخمگذار برابر 85 درصد است .

4-    ارزش بيولوژيکى پروتئين تخم مرغ در مقايسه با پروتئين ساير مواد غذايى :

اغلب اسيدهاى آمينه موجود در تخم مرغ بيشتر از مقاديرى است که در پروتئين حاوى سويا و ذرت وجود دارد . اتلاف پروتئينهاى غذايى ممکن است در جريان تراکم اسيدهاى آمينه ضرورى در تخمدان و مجراى تخم و در موقع تشکيل تخم مرغ بوجود آيد . متيونين موجود در تخم مرغ دو برابر متيونين جيره است اگر فرض شود که کمبود اين مقدار متيونين با استفاده از متيونين مصنوعى تأمين ميشود ، مرغ 10 گرم پروتئين لازم دارد تا مقدار ليزين و ايزولوسين و والين مورد نياز براى 6 تا 7 گرم پروتئين موجود در تخم مرغ را تأمين کند با افزودن متيونين به جيره حاوى سويا و ذرت براى مرغ تخمگذار نبايد بيشتر از 18 گرم پروتئين براى تأمين متيونين مورد نياز يک تخم مرغ بزرگ مصرف کند .

• احتياجات روزانه پروتئين يک مرغ لگهورن تاج ساده در دو مرحله تخمگذارى :

پروتئين مورد نياز براى	(مرحله ) فاز اول	(مرحله ) فاز دوم
توليد يک تخم مرغ نگهدارى بدن در روز رشد روزانه بدن رشد روزانه پر	2/12 گرم در روز 3 گرم در روز 4/1 4/0	5/13 گرم در روز 4/3 0 1/0
جمع	17	17

مرغان که در روزهايى که توليد ندارند مقدارى از پروتئين ذخيره شده را براى توليد تخم مرغ و روزهايى که مصرف پروتئين روزانه براى رفع نياز پروتئين کافى نباشد مورد استفاده قرار مى دهند .

• احتياجات اسيد آمينه اى جيره هاى جوجه گوشتى :

اسيد آمينه	پيش دان	رشد	پايانى
آرژنين گليسين + سرين ليزين متيونين متيونين + سيستين تريپتوفان	44/1 50/1 20/1 50/0 93/0 32/0	20/1 1 1 38/0 72/0 20/0	1 70/0 85/0 32/0 60/0 17/0

 

 

• پروتئين در جيره هاى جوجه گوشتى :

نياز جوجه گوشتى به پروتئين کل اهميت ندارد ، بلکه نياز روزانه جوجه هاى گوشتى تک تک اسيدهاى آمينه ، حائز اهميت است . همچنين سن و جنس جوجه هاى گوشتى تغييراتى را در احتياجات آنها به پروتئين باعث ميشوند . ميزان انرژى متابوزابل جيره ( کيلو کالرى در هر کيلوگرم ) بر مقدار احتياج به پروتئين مؤثر است . به اين ترتيب که هرچه مقدار انرژى متابوزابل جيره بالاتر باشد درصد پروتئين جيره بايد افزوده گردد . ميانگين ميزان پروتئين جيره گلههاى مادر ، براى گله مادر تخمگذار 17 درصد و براى گله مادر گوشتى 16 درصد بايد باشد ولى اين مقادير تحت تأثير دماى محيط ، ميزان انرژى ، ميزان توليد ، وزن پرندگان و غيره دچار نوساناتى خواهد بود .

پروتئين جيره رشد :               

با افزايش سن پولتها نياز روزانه آنها به پروتئين کاهش مى يابد ، به طوريکه با جيره اى که نزديک به 20 درصد پروتئين دارد شروع مى کنند و تا نزديک بلوغ جنسى اين نياز به کمتر از 10 درصد ميرسد تنظيم مرحله اى پروتئين جيره که با افزايش سن پولتها به ترتيب 18- 15- 12 درصد پروتئين داشته باشد .

 

• احتياجات اسيدآمينه اى مرغ :

راههاى مختلفى براى بيان احتياجات اسيدآمينه وجود دارد که بهترين روش گرم ازهر اسيدآمينه در هزار کيلوکالرى انرژى قابل سوخت و ساز است يعنى در اين روش اسيدآمينه را بر حسب انرژى جيره تعيين مى کنند . در اغلب مواقع عملى ترين راه اين است که مقدار پروتئين را که بيشتر اسيدهاى آمينه ضرورى و غير ضرورى مورد نياز مرغ را در هر سطحى از انرژى مورد نظر تأمين کند مشخص کرد .

ارزش خالص پروتئين : (روشهاى ارزيابى کيفيت پروتئين )

با استفاده از ارزش بيولوژيکى براى تعيين ارزش يک پروتئين در مرغها ، به دليل مسائل مربوط به جداسازى ادرار و مدفوع ، مشکل است براى غلبه بر اين مشکل روش ارزش خالص پروتئين (NPV ) براى ارزيابى پروتئينها براى طيور توسط برخى از محققان پيشنهاد شده است اين روش به جاى تکنيکها متعادل ، بر تجزيه لاشه استوار است . روش تعيين ارزش خالص پروتئين اولين بار توسط

Ik –  Bk  – Bf  100 ×                          =  NPV If

 

 

 

در مرغها مورد استفاده قرار گرفت ارزش خالص پروتئين از فرمول زير بدست مى آيد:

در اين فرمول B_f ازت لاشه حيوان تغذيه شده با جيره مورد آزمايش است ، I_f  مقدار ازت مصرفى از جيره آزمايشى است   I_kو B_k  نمايانگر ازت مصرفى و ازت لاشه جوجه هاى قابل مقايسه است که با جيره فاقد نيتروژن تغذيه شده اند بنابراين NPV عبارت است از تفاوت نيتروژن لاشه گروههايى که با جيره فاقد نيتروژن تغذيه شده اند و به صورت درصدى از نيتروژن مصرفى بيان شده است اين معيار سنجش کيفيت پروتئين با روشهاى نگهدارى نيتروژن که بر اساس مطالعات تعادلى انجام مى گيرد ، همبستگى کامل دارد . همچنين ارزش خالص پروتئين توسط روشى ديگر که شامل تعيين راندمان نگهدارى پروتئين (PRE) است تخمين زده شده است اين رادمان بوسيله اضافه وزن بدن از طريق معادله زير بدست مى آيد :

Gk  –  Gf     180 ×                          =  PRE Pf

 
در اين فرمول G_f  ، G_R  به ترتيب نمايانگر اضافه وزن با جيره هاى آزمايشى و فاقد نيتروژن است P_f  پروتئين مصرفى از جيره آزمايشى است . رقم 18 نمايانگر درصد پروتئين لاشه مرغ است بنابراين در اين روش تغييرات وزن بدن جانشين تعيين مستقيم نيتروژن لاشه مورد استفاده در تعيين NPV شده است . نسبت راندمان پروتئين (PRE) يکى از قديمترين روشها براى تعيين کيفيت پروتئين ، نسبت راندمان پروتئين است که با تقسيم اضافه وزن به مقدار پروتئين مصرفى حاصل ميشود :

پروتئين مصرفى =  PRE اضافه وزن

هينرو اسکات روشى را با استفاده از رشد جوجه براى مقايسه نسبى ارزشهاى پروتئينهاى مختلف ابداع مى کند همانند ساير روشها که در آنها از رشد استفاده ميشود در اين روش براى تأکيد در اختلافات کيفى پروتئينى ، مقدار اندکى پروتئين تغذيه شده تغذيه ميشوند ، نسبت به کيفيت پروتئين بسيار حاسنه در مقادير بالاتر از پروتئين اختلاف در منابع پروتئينى متفاوت را نميتوان جستجو کرد در اين روش پروتئينهاى متفاوت بر اساس چگونگى رشد جوجه هاى تغذيه شده از آن در مقايسه با رشد آنها با پروتئين شاهد يامين که ارزش معادل 100 دارد نمره داده ميشود .

 

اثرات عمل آورى ( فرآيند ) بر قابليت دسترسى اسيدهاى آمينه يا  اثر فرآورى بر کيفيت در مواد اوليه جيره ها )

پروتئينهايى که به عنوان مکمل براى تأمين اسيدآمينه ضرورى در جيره هاى طيور به کار ميرود و قبل از مصرف بايستى مراحل عمل آورى را بگذرانند . حرارت زياد طى خشک کردن پودر ماهى ممکن است باعث عمل اتواکسيداسيون در چربيها شود . معمولاً منابع پروتئين گياهى در معرض روغن کشى قرار مى گيرند يا جهت تخريب بازدارنده ها حرارت داده ميشوند اگر اين مراحل عمل آورى بدرستى بکار نرود ممکن است به کيفيت پروتئين خسارت وارد شود . اغلب پروتئينهاى گياهى داراى کربوهيدراتهاى احيا کننده اند که به آسانى با گروههاى آمينى آزاد پروتئينها ترکيب ميشوند . به خصوص ليزين مورد تهاجم قرار مى گيرد ولى آرژنين ، هستيدين و تريپتوفان نيز تحت تأثير قرار مى گيرند چنين واکنشهايى بين کربوهيدرات و اسيدآمينه غالباً قهوه اى شدن يا واکنش ميلارد نام دارد که منجر به تشکيل اتصالاتى مى شود که در مقابل آنزيمهاى دستگاه گوارش مقاومند اگر حرارت بيش از حد معمول باشد اسيدآمينه بشدت متصل مى شوند و در اثر هيدروليز اسيدى پروتئينها نيز آزاد نمى گردند حرارت باعث تسريع اينگونه واکنشها بين کربوهيدراتها و پروتئينها ميشود . واکنشهاى ديگرى نيز بين گروههاى آزاد موجود در يک پروتئين صورت مى گيرد که از جمله آنها واکنشهاى بين گروههاى کربوکسيل آزاد موجود در يک گلوتاميک و اسيداسپارتيک و گروههاى آمينى آزاد در بعضى از پروتئينها را مى توان نام برد همچنين حرارت ممکن است اين واکنشها را تسريع و ايجاد اتصالى کند که به هيدروليزهاى آنزيمى مقاوم باشند اگر چنين واکنشهايى روى دهد سبب کاهش هضم و در نتيجه قابليت دسترسى اسيدهاى آمينه موجود ميشود . با استفاده از ميکروارگانيزمهاى هاضم پروتئينها از جمله استرپتوکوکوس زايموژن روشى توسط فورد براى تعيين قابليت دسترسى اسيدهاى آمينه در پروتئين خالص مورد استفاده قرار گرفته است . نمونه مورد آزمايش قبل از انجام آزمايش توسط پاپاين هيدروليز مى شود و سپس توسط آنزيمهاى حاصل از ميکروارگانيزم مورد تجزيه و هيدروليز کامل قرار مى گيرد . اين ميکروارگانيزم براى رشد خود به هشت اسيدآمينه نياز دارد . اگر تمامى اسيدهاى آمينه غيراز اسيدآمينه اى که مورد مطالعه است به محيط اضافه شود رشد ميکروارگانيزمها با قابليت دسترسى و آزادى اسيدآمينه مورد آزمايش نسبت مستقيم خواهد داشت . از اين ميکروارگانيزم براى تعيين خسارت وارده بر پروتئنها طى مراحل تهيه استفاده ميشود تعيين متيونين قابل دسترس در پودر ماهى با استفاده از اين روش و با آزمايشهاى رشد در حيوان همبستگى کامل داشته است . روشهاى متعدد براى سنجش اسيدهاى آمينه قابل دسترس با استفاده از رشد گسترش يافته است در اين روشها جيره مورد آزمايش تنها فاقد اسيدآمينه اى است که بايستى مطالعه شود در اين روش رشد نسبى جوجه ها با افزودن اسيدآمينه محدود کننده رشد به صورت خالص و مقايسه آن با رشد حاصل از پروتئين مورد آزمايش مطالعه ميشود . اين روشها نمايانگر روشهاى استانداردى است که بوسيله آنها روشهاى شيميايى يا ميکروبيولوژيکى که جهت تعيين قابليت دسترسى اسيدهاى آمينه بکار مى رود .

 

 

 

منابع :

1- راهنماى کامل پرورش طيور

مترجمان :                    دکتر محسن فرخوى

مهندس سيگارودى

دکتر فريدون نيک نفس

2-  تغذيه مرغ ( جلد اول )

ترجمه                       دکتر مرادعلى زهرى

3 اصول پرورش طيور

تأليف                        دکتر مرادعلى زهرى

4- تغذيه طيور

تأليف :                  دکتر ابوالقاسم گليان

مهندس محمدسالار معينى